از سال های 2010 تا 2014 صنعت داروسازی روسیه که در زمره کشورهای پیشرو در صنعت دارو قرار گرفته است، رکورد بزرگی را در جذب و مشارکت سرمایه شاهد بوده است. با این حال تحریم های اخیر غرب بحث های بسیاری را در میان مدیران صنایع دارویی درخصوص میزان تاثیرگذاری این تحریم ها در طرح های سرمایه گذاری محلی به وجود آورده است.
     این تحولات موجب بروز سوالاتی در خصوص آینده جذابیت در بازار وسیع دارویی روسیه شده است.
    بازگرداندن و الحاق شبه جزیره کریمه در ماه مارس به روسیه باعث اعمال تحریم های چند کشور غربی در مورد تجارت آزاد و همچنین برخی مقامات روسی شده است. ایالات متحده درصدد مسدود کردن دارایی های افراد و شرکت های روسی و ممانعت از انجام تجارت آنها با شرکت های آمریکایی به ویژه در صنایعی با تکنولوژی پیشرفته (های تک) است. همچنین ایالات متحده از حضور مدیران ارشد خود در جلسه انجمن بین المللی اقتصاد در سن پترزبورگ در ماه مه ممانعت به عمل آورده بود، اما در موازات با این محدودیت ها، اتحادیه اروپا به لحاظ وابستگی شدید به گاز روسیه و عنوان کردن ملاحظات قانونی و اقتصادی در زمینه انرژی، اقدامات سبک تری را در مقایسه با آمریکا انجام داده است. مانند محدودیت ویزا و حداقل میزان مسدود کردن دارایی های روسیه. به رغم ذکر تحریم صنعت انرژی و امور مالی روسیه؛ انجام عملی آن بسیار بعید به نظر می رسد.
         سرمایه گذاری در یک صنعت بزرگ
    روسیه اکنون در حال بهبود استانداردهای اجتماعی و اقتصادی و سرمایه گذاری برای ارتقای کیفیت سیستم بهداشتی خود است. استراتژی دارویی تا سال 2020 که از سال 2010 آغاز شده است، در تلاش برای نوسازی صنعت داروی کشور و کاهش اتکا به داروهای وارداتی است. دولت در حال حاضر بیش از 4 میلیارد دلار برای خودکفایی 50 تا 70 درصدی روسیه تا سال 2020 اختصاص داده است. استراتژی دارویی سال 2020 مستلزم ایجاد چندین ساختار «بیو فارما» و همچنین انجام مداوا و پروژه های درمانی ترجیحا با داروهای داخلی با ارائه مشوق های ویژه است.
    با این وجود در این استراتژی صنعت داروی روسیه نمی تواند، نقش موثر شرکت های چند ملیتی را نادیده انگارد. در واقع صنعت داروی روسیه در وضعیت فعلی از نظر پیچیدگی صنعت و هزینه، توانایی رقابت با بازار صنایع پیشرفته را ندارد.
    بنابراین منطقه ای سازی تولید دارو در روسیه به وسیله صنایع دارویی بزرگ و همچنین افزایش سرمایه گذاری درفعالیت های تحقیق و توسعه باید یک بستر مناسب برای رشد طبیعی صنعت دارو به وجود آورد.
    در شرایط حاضر بازار دارویی روسیه به صورت اساسی به داروهای جدید وارداتی از ایالات متحده، اروپا و هند وابسته است. هند از اعمال تحریم های روسیه به علت تاثیرگذاری بر صنایع بزرگ خود دوری کرده است. اکنون نیز پروژه کارخانه «کادیلا» با حمایت صنایع هندی با بودجه 150 میلیون دلاری در حال عملیاتی شدن است.
    روند توسعه بومی سازی، با آغاز استراتژی دارویی 2020 روسیه در سال 2010، بسیاری از شرکت های دارویی اروپا را با طرح های زیربنایی مستحکم برای سرمایه گذاری روانه کردند. ازجمله اینکه آنها در این باب یا ازطریق طرح های جدید، مشارکت یا با شرکت های روسی اعلام اتحاد کنند. نمونه های این طرح ها را می توان در توافق نامه «فرسنیوس» آلمان با «بینو فارم» روسیه و مشارکت «جانسون» بلژیک با «نیووک» روسیه مشاهده کرد. به رغم اینکه شرکت های آمریکایی سرمایه گذاری های بزرگی در روسیه نکرده اند؛ اما همتایان روسی آنان در دستیابی به شرکت های بیو فارما و همچنین سرمایه گذاری در چندین پروژه تحقیق و توسعه در ایالات متحده نقش داشته اند.
    هرچند در این زمینه مثال های نقضی هم وجود دارد، از جمله اینکه شرکت های معدودی با سرمایه گذاری شرکت های آمریکایی در روسیه فعال شده اند، مثل کمپانی وروفارم که توسط آبوت راه اندازی شده است یا اینکه با برون سپاری ام.اس.دی به تولیدکننده روسی آکریخین می توان حرکت های مشارکتی معدودی را بین کمپانی های روسی و آمریکایی مشاهده کرد. آبوت در این زمینه ۳ تیرماه از خرید سهام هلدینگ گاردن هیل در وروفارم خبر داد که تا نهایی شدن معامله به بیش از ۹۰درصد سهام خواهد رسید.
    رقم معامله ۳۹۵ تا ۴۹۵ میلیون دلار است. وروفارم تولیدکننده ۱۰۰ نوع محصول دارویی با بیش از ۲۰۰۰ هزار نفر کارمند است که اکنون محصولاتی در زمینه داروهای قلبی و بیماری های زنان و سیستم مرکزی اعصاب و انکولوژی دارد و واحد های جدیدی نیز در آن در حال احداث است. بهای این معامله، نقدی بوده است و آبوت انتظار کسب درآمد ۱۵۰ میلیون دلاری را برای سال آینده دارد. واقعیت این است که شرکت های بزرگ سعی دارند که برای تحقق رویای دارویی 2020 روسیه وارد عمل شوند، زیرا می دانند آنها درحال ورود به یکی از پررونق ترین بازارهای دارویی جهان هستند. 
         چگونگی حذف تحریم ها
    تعلیق روسیه از G8 یکی از اقدامات قابل توجه در اعمال تحریم ها توسط اتحادیه اروپا و ایالات متحده بود. وضعیت این تحریم ها بیشتر دارای شکل سیاسی و کمتر دارای حالت اقتصادی هستند و به نظر نمی رسد روسیه در درازمدت تحت تاثیر آنها قرار بگیرد. سودمندی بازار داروی روسیه برای اروپا و به مقدار کمتر برای آمریکا مانع از تشدید تحریم ها و لابی گری در مقابل آنها شده است، به ویژه آنکه طرح بازار دارویی روسیه که منجر به گسترش آن از رقم 24 میلیارد دلار به 35 میلیارد دلار در عرض 4 سال آینده خواهد شد. در حال حاضر فرانسه نشان داده است که به هیچ وجه حاضر به حذف معاملات اقتصادی به واسطه انگیزه های سیاسی نیست. روسیه نیز با عقد قرارداد 400 میلیارد دلاری گاز با چین راه های خود را به سوی همسایگان آسیایی باز کرده است. 
         موضع روسیه
دولت روسیه از هرگونه اقدام تلافی جویانه علیه اتحادیه اروپا و ایالات متحده اجتناب می کند؛ هرچند که تهدیداتی در مورد این اقدامات انجام داده است. اما بنظر می رسد هرگونه اقدام منجر به تاثیرگذاری در استراتژی دارویی 2020 روسیه خواهد شد.
    محدودیت های واردات دارو در این شرایط به ویژه برای داروهای جدید اعمال خواهد شد؛ درحالی که صنایع داخلی هنوز از امکان تامین چنین محصولاتی به دور هستند. کمیته بهداشت عمومی مجلس روسیه اخیرا مصوبه تسهیل در دسترسی به داروهای جدید غربی را تصویب کرده است. علاوه بر این، دولت در شرایط ژئوپلیتیک شکننده فعلی از چندان علاقه ای در به هم زدن واردات دارویی غرب برخوردار نیست. بدیهی است که در این شرایط شرکت در مناقصات برای شرکت های غیرمستقر مشکل تر خواهد شد و ادامه تحریم ها منجر به ایجاد انگیزه های بسیار برای روسیه خواهد شد تا در جهت ادامه سیاست های بومی سازی تولید مواد اولیه و محصولات داخلی اقدام کند.
    کرملین به صورت جدی در صدد در اختیار داشتن چرخه کامل تولید بومی دارو است تا از تحت کنترل داشتن این صنعت استراتژیک اطمینان حاصل کند. این اطمینان خاطر منجر به تضمین داشتن هر گونه دارویی در هر برهه ای از ماجراهای سیاسی کشور خواهد بود. چه در زمان کاهش دارویی و چه در ممنوعیت تجارت دارو و تحریم ها.
    
     نتیجه 

نقش آفرینی روسیه به عنوان یک بازیگر بزرگ در صنعت دارو اکنون در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. اقتصاد قوی روسیه به عنوان محرک بزرگی در صنعت داروی این کشور عمل می کند؛ اما غرب نیز در صدد ایجاد اختلال در شرایط با ثبات روسیه است.
     بحث های بسیاری از تاثیرگذاری ارتباط G8 با روسیه مطرح است. خبرگزاری بلومبرگ بر این باور است بحران های ارتباطی روسیه با جهان غرب منجر به ایجاد شرایط بی ثبات در سرمایه گذاری در آن خواهد بود و انتظار خروج سرمایه تا حد 100 الی 150 میلیارد دلار را دارد. اما شرکت های غربی همچنان به امید استراتژی دارویی 2020 روسیه همچون عملکرد آبوت در مورد وروفارم ولی با احتیاط عمل خواهند کرد.
    دیدگاه های روسی در این گونه بحران ها همواره از گشودن درها و جهت گیری به سوی شرق برای نشان دادن قابلیت بازیگری خوب در بازی های سیاست و اقتصاد دارد. این بار نیز به نظر می رسد، پوتین نگاه به شرق خود را از سر اضطرار مجددا آغاز خواهد کرد و در نهایت برای حفظ اصول بقا و قدرت و اقتصاد در دنیایی که سیاست هایش از کوچک ترین محفل تا بزرگ ترین اجلاس هایش فقط بر پاشنه پول و اقتصاد می چرخد با غرب آماده به سازش به تفاهم خواهد اندیشید.
    
    منبع: دنیای اقتصاد، شماره 3259 تاریخ 11/5/93، صفحه 29 (باشگاه اقتصاددانان)، نویسنده: مهندس توفیق وحیدی آذر*مدیر توسعه و تکنولوژی های نوین داروسازی شهید قاضی - برگرفته از: گزارش های بازار دارو و STEM